Fizikalni tretmani

Fizikalni tretmani – U našoj ustanovi vrši se dijagnostika i lečenje funkcionalnih poremećaja mokrenja kod dece (dnevno i noćno vlaženje veša, otežano mokrenje, rekurentne urinarne infekcije), noćne enureze, hronične opstipacije (zatvora), lošeg držanja tela, deformiteta kičme, urođenih deformiteta stopala i vrata, rehabilitacija dece sa neurološkim tegobama i nakon povreda. U najranijem uzrastu deteta bavimo se i stimulacijom motoričkog razvoja.

Radi se o teškoj bolesti koja dovodi do invaliditeta. Uzrok JIA je  nedovoljno razjašnjen i pominju se bakterijske i virusne infekcije, genetska predispozicija, stress – psihička trauma, izmenjen imuni odgovor organizma. U kliničkoj slici postoji otok jednog ili više zglobova.

Lečenje obuhvata lekove i fizikalnu terapiju. Od samog početka bolesti pored medikamenata (lekova) treba započeti sa fizikalnom terapijom i rehabilitacijom. Za svako dete se pravi individulan plan i program rehabilitacije u zavisnosi od faze, stepena aktivnosti bolesti i težine promena na zglobovima.

Povrede ekstremiteta kod dece dešavaju se u svim uzrastima. Već na samom rođenju se srećemo sa povredom spleta nerava ruke (lezija brahijalnog pleksusa) koja zahteva započinjane fizikalne terapije već u trećoj nedelji života. Kod starije dece se povrede ekstremiteta dešavaju pri padu, u igri, pri sportskim aktivnostima ili u saobraćaju. Najčešće povrede su u predelu lakta, kuka, kolena.

Osim pomenutih uzroka prelomi kod dece se javljaju i kod raznih patoloških stanja kosti i njihova lokacija može biti na svakom delu koštanozglobnog sistema. Neretko su sa prelomima udružene i povrede krvnih sudova i nerava ekstremiteta što dodatno komplikuje i produžava period lečenja i rehabilitacije.

Dečiji organizam je u fazi rasta i razvoja i ima određene specifičnosti u odnosu na odrasle. Neki delovi dečije kosti predstavljaju zone rasta. Ukoliko dođe do povrede odnosno preloma u predelu zone rasta kao posledica iste može doći do poremećaja rasta, inegaliteta (razlike u dužini) ili deformacija. Zarastanje preloma kosti kod dece je brže i zahteva kraći period imobilizacije a samim tim i ranije započinjanje rehabilitacije.

Jedna od najčešćih urođenih anomalija koje se javljaju kod dece su deformiteti stopala. Postoje dva tipa deformiteta stopala – valgus  deformacije stopala gde stopala zauzimaju  položaj  put upolje i varus gde su deformacije stopala  put unutra.

Od valgus deformacija stopala najčešće su talovalgus, calcaneovalgus i talus verticalis, a od varus  deformacija najčešće su matatsus varus i ekvinovarus. Važno je da dijagnozu urođenih deformiteta stopala treba postaviti još u porodilištu, a to se čini na osnovu izgleda stopala. Dete je što pre potrebno uputiti na pregled kod subspecijaliste dečije fizijatrije i dečijeg ortopeda.

Fizikalni tretmani – Lečenje kongenitalnih deformiteta stopala kod dece  je neoperativno a podrazumeva primenu fizikalne terapije koja se sastoji iz kineziterapije-vežbi istezanja, termoterapije (parafin) kao uvodne procedure i plasiranja korektivnih gips longeta.

Fizikalno lečenje se započinje neposredno po rođenju i smatra se da su prve tri nedelje života deteta zlatno doba za korekciju deformiteta stopala, jer su pod dejstvom majčinih hormona meka tkiva novorođenčeta još uvek elastična. Ako se fizikalno lečenje započne u prva tri meseca života deteta očekuje se da se deformiteti stopala koriguju za 6 do 8 nedelja, a ako se započne kasnije fizikalno lečenje traje duže. Što je dete mlađe lakše podnosi fizikalno lečenje, a strukture na koje delujemo su podložnije terapiji i rezultati fizikalnog lečenja su bolji.

U malom broju slučajeva,  ako fizikalno lečenje ne da zadovoljavajuće rezultate lečenje je operativno.

Hipotonija kod novorođenčeta se najčešće javlja kao posledica patnje ploda prilikom prolaska kroz porođajni kanal, ali se viđa i kod dece koja su rođena carskim rezom. Može biti različitog stepena od blage do izražene kada se u literaturi opisuje da je dete mlitavo kao „krpa“.

Kod najvećeg broja dece koja su hipotona po rođenju, stabilizacijom opšteg stanja dolazi do normalizacije mišićnog tonusa. Ukoliko se hipotonija održava uz druge patološke znake kao što su: smanjena spontana aktivnost deteta, odsustvo ili asimetrija  normalnih mišićnih refleksa, prisustvo ili održavanje patoloških i primitivnih refleksa, položajne reakcije, nenapredovanje u telesnoj težini, kašnjenje u razvoju motornih funkcija itd. to zahteva dijagnostičku obradu.

Hipotonija može biti prolazna ali je često jedan od znakova mnogobrojnih ozbiljnih neuromišićnih oboljenja. Ukoliko se održava neophodan je pregled dečijeg neurologa, lab.ispitivanja, neurofiziološka ispitivanja a tek nakon dijagnostike dete sa hipotonijom se može uključiti u zavisnosti od uzroka, pod kontrolom dečijeg fizijatra u dobro doziranu fizikalnu terapiju.

Tortikolis – krivi vrat ili krivo držanje glave se često viđa u ordinacijama dečijeg fizijatra. Uzrok tortikolisa kod novorođenčeta je najčešće prinudni položaj u materici u toku razvoja. Često je udružen sa drugim položajnim deformacijama i leči se blagovremenom kineziterapijom i poziconiranjem.

Važno je prepoznati i  razlikovati položajni tortikolis  u odnosu na tortikolis u okviru stanja sa izmenjenim mišićnim tonusom (hipo ili hipertonije).

U poslednje vreme se pominje i benigni paroksizmalni tortikolis kada dete čas naginje glavu na jednu a pri sledećem napadu na drugu stranu. Za ovakav tortikolis prema dosadašnjim saznanjima fizikalna terapija nije potrebna, ali ga je važno prepoznati.

Drugi uzrok po učestalosti je povreda mišića m. SCM prilikom porođaja. Već u drugoj-trećoj nedelji po rođenju, na vratu deteta tačnije u području m. SCM  palpira se tvrd otok mišića (hematom), veličine od 1-3-4 cm, krivljenje glave i ograničenje pokreta, laterofleksije i okretanje glave na bolesnu stranu. Krajem drugog , početkom trećeg meseca uočava se asimetrija lica i glave. Ovde je veoma bitan faktor vreme. Blagovremeno uključivanje u program fizikalne terapije dovodi do izlečenja.

Cilj fizikalne terapije je da se  tortikolis izleči što pre , najkasnije do godinu dana starosti deteta. Ukoliko fizikalna terapija ne da zadovoljavajuće rezultate do kraja prve godine moguć je hirurški način lečenja.

Postoje i drugi uzroci tortikolisa, koji su na sreću, znatno ređi (deformacija vratnih pršljenova, spojeni vratni pršljenovi, tumori lokalizovani u predelu glave ili vrata, problemi sa vidom i sluhom mogu biti uzroci tortikolisa itd).

Porođajne povrede kod dece nastaju u slučaju teških i produženih porođaja, brzih porođaja, nesrazmere između porođajnih puteva i ploda, manipulacije rukom ili instrumentima, ako je plod velike telesne mase, kralične prezentacije ploda i kod prvorotki.

Fizikalni tretmani – Fizikalno lečenje dece sa traumatskim tortikolisom

Traumatski torticolis nastaje  zbog povrede strenokleidomastoidnog mišića tokom teških porođaja. Dve trećine svih traumatskih tortikolisa je posledica karličnog porođaja. Karakteriše ga pojava krvnog podliva izgleda lešnika ili šljive na spoju srednje i donje trećine strenokleidomastoidnog mišića.

Kasnije se klinički karakteriše  nepravilnim asimetričnim položajem glave i vrata novorođenčeta. Glava je nagnuta na jednu stranu a lice okrenuto na suprotnu stranu što je posledica jednostanog skraćenja m SCM. Na zahvaćenoj strani vrat je kraći, zaravnjen ili konkavan.

Lečenje:

1. Kontraverzno (fizikalni tretmani)
2. Hirurško

Fizikalna terapija obuhvata: kineziterapiju, termoterapiju, elektroterapiju. Vrstu terapije, trajanje, doziranje i ponavljanje serije određuje lekar.

Kineziterapija: za očuvanje ili povećanje dužine mišića vrata pre svega sternokleidomastoidnog mišića. Istezanje skraćenih mišića se izvodi dozirano uz obuku roditelja. Roditelj deteta se nauči na koji način da se igra sa bebom kako bi se postiglo simetrično ponašanje (zvučne ili intenzivo obojene igračke, položaj bebe u krevetu, nošenje bebe u bočnom položaju.)

Termoterapija: parfainoterpija, sa parafinom se najčešće počinje u trećoj nedelji života i utiče na relaksciju mišića i prokrvljenost.

Elektroterapija: elektroforeza (kalijum jodid, thyomukaze, hydrokortizon) za resorpciju krvnog podliva i sprečavanje skraćenja mišića.

Dužina tertmana za traumatski tortikolis je 6-8 meseci, ako se sa terapijom započe na vreme (treća nedelja života). Ako fizikalno lečenje ne daje zadovoljavajuću korekciju (započne kasno ili neredovno sprovodi), terapija izbora je hirurška (posle 12-og meseca života deteta).

Klinička slika zavisi od lokalizacije povrede brahijalnog spleta. Dete odmah nakon rođenja pokazuje asimetrično držanje. Zahvaćena ručica ima specifično držanje karakteristično za jedan od  tipova periferne oduzetosti: gornji tip oduzetosti, donji tip oduzetosti ili je potpuno mlitava za razliku od zdrave.

Fizikalna terapija obuhvata: kineziterapiju, termoterapiju, elektroterapiju, radnu terapiju i hidro-kinezi terapiju.

Tokom prve tri nedelje nakon rođenja dete se ostavi mirno da se povuku posledice traume, resorbuje otok i krvarenje. Ruka se postavlja u položaj koji sprečava istezanje povređenih korenova brahijalnog spleta i ubrzava saniranje posledica traume(pozicioniranje). Roditelj se obuči kako da pozicionira ručicu i menja njen položaj na 2-3 sata.

Sa kineziterapijom se počinje posle 3 nedelje nakon rođenja. Cilj je jačanje muskulature rameno-lopatične regije i zahvaćene ručice kao i očuvanje ili povećanje obima pokreta u zglobnim segmentima (pasivne i aktivne vežbe).

Termoterapija (parafinoterapija, peloidoterapija  za decu stariju od godinu dana.).

Elektroterapija: elektrostimulacija zahvaćenog mišića kojoj može da prethodi uzdužna galvanizacija. Elektrostimulacija se izvodi do 2 godine starosti deteta.

Radna terapija: teraput koristi različite metode i sredstva da aktivira oštećenu ručicu. Okupaciona terapija kroz igru (odabrane igračke-zvečke, kuglice, kocke, telelon, sat, igračke koje se kreću, makaze, olovka, mašina za kucanje).

Hidro-kinezi terapija u bazenu ili habard kadi: izvođenje pokreta u vodi. Pokreti u vodi su olakšani pa se izvode u cilju jačanja paretične muskulature i savladavnja kontraktura u zglobnim segmentima.

Ako se fizikalni tretmani započnu na vreme i  dovoljno dugo  izvode, rezultati fizikalnog lečenja mališana su dobri.